Sau cả ngày hỏi thăm, tìm kiếm nhiều nơi, chúng tôi mới tìm được cơ sở sản xuất lồng đèn truyền thống Thúy Linh, trong khu dân cư 923 thuộc phường An Bình, quận Ninh Kiều. Có lẽ ở đất Tây Đô này, Thúy Linh là địa chỉ hiếm hoi còn gắn bó với nghề làm lồng đèn giấy kiếng thủ công, cung ứng cho thị trường Tết Trung thu. 

Những thành viên trong gia đình bà Diễm Thúy tất bật các khâu hoàn chỉnh những chiếc lồng đèn kịp phục vụ thị trường Tết Trung thu.

Theo lời hướng dẫn của chủ tiệm chuyên kinh doanh lồng đèn trung thu ở nội ô thành phố, chúng tôi đi tìm cơ sở làm lồng đèn giấy thủ công với ý nghĩ “cầu may”. Vì thế, khi cơ sở làm lồng đèn trung thu Thúy Linh xuất hiện trước tầm mắt với nhiều loại khung hình lồng đèn treo khắp trong nhà, ngoài cửa bằng phương pháp thủ công, đã làm chúng tôi không nén được nỗi vui mừng. Cảm giác như được quay về ký ức tuổi thơ, từng mê mẩn những chiếc lồng đèn hình sao, hình bướm, hình thỏ, hình gà hay đồng tiền… bằng giấy kiếng đủ màu nhưng rất khéo léo, tinh xảo vào mỗi dịp Tết Trung thu.

Còn khoảng tuần lễ nữa là đến Tết Trung thu, những thành viên của cơ sở Thúy Linh tất bật hoàn thành những lô lồng đèn cuối cùng để kịp giao hàng. Bà Nguyễn Diễm Thúy, chủ cơ sở lồng đèn Thúy Linh, cho biết: “Chồng của tôi là truyền nhân duy nhất của nghề làm lồng đèn truyền thống trong gia đình có nhiều anh em ở làng nghề lồng đèn Phú Bình, quận 11, TP Hồ Chí Minh. Sau khi lập gia đình, chồng tôi về quê vợ sinh sống, mang theo nghề truyền thống này đến đất Tây Đô. Và từ đó đến nay, gia đình tôi gắn bó với nghề khoảng 20 năm”. Để kịp sản xuất hàng ngàn chiếc lồng đèn hoàn toàn bằng phương pháp thủ công, từ tháng 2 âm lịch, gia đình bà Thúy tìm mua nguyên liệu như: cây lồ ô, giấy kiếng,… Những công đoạn chẻ, vuốt nan lồ ô, cột, uốn khung, tưởng chừng đơn giản nhưng rất công phu. Khoảng tháng 5, tháng 6 âm lịch, những chiếc khung đa dạng kiểu dáng sẵn sàng vào công đoạn dán giấy kiếng, trang trí họa tiết để cung ứng cho thị trường những mẻ lồng đèn đầu tiên. Trong gần chục công đoạn khác nhau để hoàn thành chiếc lồng đèn, đàn ông thường chịu trách nhiệm chẻ lồ ô, cắt kẽm, cột khung; còn phụ nữ thì tỉ mỉ dán giấy kiếng, vẽ hoa văn. Thợ lành nghề hoàn chỉnh chiếc lồng đèn loại nhỏ cũng phải mất khoảng 20 phút. Ở cơ sở của bà Diễm Thúy, 6 thành viên trong gia đình chia nhau phụ trách các công đoạn. Cẩn thận bẻ, uốn, tạo khung những chiếc lồng đèn hình bướm, bà Diễm Thúy cho biết: “Nghề này phải tỉ mỉ từ chút, nhất là công đoạn cột khung, mất nhiều thời gian, ai có tính kiên nhẫn và đam mê nghề mới làm được”. Chị Nguyễn Thùy Trang, em ruột của bà Diễm Thúy phụ trách khâu vẽ hoa văn lên lồng đèn. Chiếc cọ trên tay chị cứ thoăn thoắt, điêu luyện tạo sức sống cho từng con bướm, con công. Theo chị, nghề này không cần người chỉ dạy, chỉ cần người thợ có khiếu, chịu khó nhìn, học hỏi thì làm được. Còn những ai không có khiếu dù vẽ được nhưng cũng không có hồn, thiếu tinh tế, không đạt yêu cầu.

Cơ sở Thúy Linh thường làm lồng đèn đến ngày 12, 13 tháng 8 âm lịch mới kết thúc và chủ yếu làm theo đơn đặt hàng của các cửa hàng chuyên kinh doanh lồng đèn nội ô thành phố. Bên cạnh chiếc lồng đèn ngôi sao truyền thống, những người thợ còn cho ra đời hàng chục mẫu mã bắt mắt khác nhau, mô phỏng các con vật quen thuộc như: gà, bướm, cá, thỏ… hay cần mức tinh xảo nhiều hơn như: rồng, công, lân hay thuyền buồm… sinh động và không kém phần nghệ thuật. Giá mỗi chiếc lồng đèn dao động từ 5.000 đồng-100.000 đồng, tùy kích cỡ và mẫu mã. Với số lượng khoảng 2.000 cái cho mùa Trung thu này, theo bà Thúy, trừ chi phí, gia đình kiếm được trên chục triệu đồng nhưng thu nhập này rất khiêm tốn so với thời điểm mười mấy năm về trước. Ánh mắt đượm buồn, bà Diễm Thúy chia sẻ: “Lúc đó, trẻ em ưa chuộng lồng đèn truyền thống, mỗi năm, chúng tôi sản xuất hàng chục ngàn chiếc lồng đèn. Nhưng gần mười năm nay, do lồng đèn Trung Quốc chiếm lĩnh thị trường nên chiếc lồng đèn truyền thống ngày càng bị mai một, sản xuất số lượng ít đi nhiều. Bên cạnh đó, vì nghề này khá vất vả, tốn nhiều công sức, thời gian mà thu nhập không cao nên không thu hút lao động. Ngay cả 2 người con của tôi cũng không mê nghề này…”. Dù trải qua nhiều năm thăng trầm trong nghề, số lượng sản phẩm được tiêu thụ và nguồn thu nhập giảm nhiều từng năm, nhưng vợ chồng bà Thúy vẫn kiên trì bám nghề, giữ hồn cha ông qua tình cảm gởi gắm trong từng chiếc lồng đèn truyền thống. Và, có lẽ, tình yêu với nghề truyền thống của gia đình bà Diễm Thúy có thêm niềm tin mới khi thời gian gần đây, lồng đèn Trung Quốc bị nhiều khách hàng Việt từ chối. Nhờ đó, những chiếc lồng đèn “made in Việt Nam” xinh xắn dần lấy lại vị thế, trong đó có những chiếc lồng đèn thủ công đã có từ bao đời. Gặp một phụ nữ chở con gái ghé vào cơ sở Thúy Linh hỏi mua lồng đèn. Sau một hồi chọn lựa, ngắm nghía, chị mua cho con gái 8 tuổi chiếc lồng đèn hình con công sặc sỡ với vẻ thích thú, hài lòng. Chị cho biết nhà ở xã Mỹ Khánh, huyện Phong Điền, khá rành cơ sở này nên tìm tới mua lồng đèn cho con. Chị chọn mua chiếc lồng đèn giấy kiếng vì theo chị, ánh nến lung linh thắp sáng chiếc lồng đèn đêm trăng rằm vẫn mang lại sự thích thú, hân hoan đối với con chị hơn những chiếc lồng đèn hiện đại với đèn điện và tiếng nhạc réo rắt nhưng lại đơn điệu, dễ nhàm chán.

Tết Trung thu cận kề, không chỉ trẻ em mà nhiều người lớn cũng quan tâm tới những chiếc lồng đèn nhiều màu sắc để có thể trang trí cho hàng quán hay ngôi nhà thêm rực rỡ, đầm ấm trong vầng sáng của ánh trăng rằm. Với lòng yêu nghề, quyết tâm giữ nghề của những người thợ cũng như sự ủng hộ từ nhiều khách hàng Việt Nam, mong rằng những cơ sở sản xuất lồng đèn như Thúy Linh sẽ vực dậy sức sống, đưa những chiếc lồng đèn truyền thống đến tận tay trẻ em khắp các vùng miền trong niềm vui đón trăng rằm để mơ gặp chú Cuội, chị Hằng…

Bài, ảnh: MỸ TÚ (Báo Cần Thơ)