Không đợi đến Tết, xóm bánh truyền thống Thốt Nốt, nằm trên đoạn đường từ dưới chân cầu Thốt Nốt nối qua chân cầu 3 Tháng 2 của trung tâm quận vẫn giữ không khí sôi động, rộn ràng. Hàng chục năm qua nghề bánh truyền thống này đã gắn bó và giúp nuôi sống nhiều gia đình nơi đây.

Vào giữa trưa, chúng tôi vừa tới xóm bánh truyền thống thuộc khu vực Phụng Thạnh 1, phường Thốt Nốt, đã nghe thoang thoảng mùi thơm bánh chín. Trên bếp hay sàn chén dọc 2 bên đường, thỉnh thoảng lại bắt gặp những thau nguyên liệu như: lá cẩm, lá dứa, đậu xanh đang công đoạn sơ chế. Chúng tôi Ghé thăm nhà bà Trần Thị Kim Quyên lúc bánh vừa chín tới, còn nóng hổi trên lò. Đôi tay thoăn thoắt, bà Quyên vừa lấy bánh ra khỏi khuôn vừa làm những công đoạn cuối cùng sao cho nồi nước cốt dừa vừa chín tới, béo ngậy, hương vị thơm ngon. Trên mâm, những chiếc bánh bò trắng phau, bánh da lợn xanh xanh màu lá dứa, bánh chuối hấp thơm lừng, được bà Quyên xếp san sát nhau. Cạnh đó là mâm bánh khoai mì nhân chuối, xôi lá cẩm, thêm mâm hủ tiếu khoai mì và mâm bánh lá gói thơm phưng phức, đầy hấp dẫn. Khác với đa số hộ làm bánh ở đây, hàng ngày bà Quyên bắt đầu làm bánh trễ hơn và kết thúc các công đoạn chế biến, khoảng 11 giờ trưa, đem ra vỉa hè dưới dốc cầu Thốt Nốt để bán. Tuy nhiên, không phải vì vậy mà khách mua bánh của bà ít hơn người khác. Mỗi chiếc bánh có giá từ 2.000 đồng-3.000 đồng, xôi mỗi hộp 5.000 đồng, từ trưa đến chiều tối, bà Quyên có thể bán được 700.000 đồng, kiếm lời khoảng 200.000 đồng. Bà Quyên cho biết, không rõ nghề bánh ở xóm này có từ bao giờ nhưng hồi nhỏ, bà đã thấy mẹ làm bánh đem bán, nuôi chị em bà. Khi lớn lên, bà thạo việc đội mâm bánh đi bán quanh chợ, phụ giúp mẹ nuôi các em. Đến nay nghề bánh là chiếc cần câu gắn bó với hơn chục gia đình gồm anh chị em và các cháu của bà.

Các hộ làm bánh truyền thống ở phường Thốt Nốt cư ngụ rải rác nhiều khu vực, nhưng tập trung nhất ở xóm bánh thuộc khu vực Phụng Thạnh 1, với khoảng 5 hộ chuyên làm bánh truyền thống. Để góp phần thúc đẩy nghề bánh truyền thống phát triển, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho người làm bánh, năm 2013, Hội Phụ nữ phường Thốt Nốt thành lập Mô hình Câu lạc bộ làm bánh truyền thống, thu hút 16 thành viên tham gia. Bà Nguyễn Thị Thanh, Chủ tịch Hội Phụ nữ phường Thốt Nốt, cho biết: "Đa số hộ làm bánh tự phát, trước đây có thể vay vốn dành cho hộ nghèo, cận nghèo. Khi thành lập câu lạc bộ, các thành viên có thể tiếp cận chương trình cho vay giải quyết việc làm từ Ngân hàng Chính sách Xã hội. Tháng 2-2015, mỗi thành viên câu lạc bộ vay 20 triệu đồng, có điều kiện đầu tư máy móc, nguyên vật liệu, dụng cụ làm bánh".

Chị Vương Thị Phương Thảo, ngụ khu vực Phụng Thạnh 1, gần dốc cầu 3 Tháng 2, có gần 10 năm theo nghề bánh. Trước đây, chị Thảo chuyên may đồ thuê cho khách nhưng cuộc sống quá chật vật, chị quyết định học hỏi rồi chuyển sang nghề làm bánh truyền thống. Nghề này giúp chị có thu nhập ổn định, trang trải chi phí trong nhà và phụ chồng nuôi 2 con ăn học. Chị cho biết: "Mỗi sáng, sau khi lo việc nhà, chợ búa xong, tôi bắt tay vào làm các loại bánh: cay, in, bông lan, mì chiên và chuẩn bị thêm trái cây lạnh đem bán. Từ 1 giờ chiều đến 8 giờ tối, tôi bán được hơn 300.000 đồng, kiếm lời được hơn 100.000 đồng. Vừa ở nhà chăm con, vừa làm bánh bán, có thu nhập ổn định, tôi thấy thoải mái hơn trước". Tham gia Câu lạc bộ làm bánh truyền thống của Hội Phụ nữ phường, đầu năm 2015, chị Thảo vay 20 triệu đồng. Chị trích một phần vốn sắm thêm máy nạo dừa, máy ép khoai mì… để có thể chủ động trong việc làm bánh, ít tốn thời gian và chi phí hơn trước.

Ngoài việc hỗ trợ vay vốn, Hội Phụ nữ phường cũng là chiếc cầu nối, sẵn sàng giới thiệu đặc sản bánh truyền thống địa phương đến nhiều khách hàng, góp phần giúp tiếng thơm bánh truyền thống Thốt Nốt ngày càng bay xa. Tuy vậy, trong những câu chuyện với chúng tôi, nhiều thợ làm bánh vẫn không giấu được nỗi băn khoăn vì lớp trẻ ít chịu quan tâm nghề bánh. Bà Ngô Thị Tuyết, ngụ khu vực Phụng Thạnh 1, là truyền nhân nghề bánh đời thứ 3 của gia đình, nay đã 56 tuổi. Bà là một trong những thợ làm bánh chuyên nghiệp, làm được nhiều loại bánh nhất trong xóm. Bà Tuyết cho biết: "Nghề làm bánh rất vất vả. Mỗi ngày, tôi thức từ 1 giờ 30 sáng, làm các loại bánh: bò, da lợn, khoai cao và các loại chè: trôi nước, đậu trắng,… để đem ra chợ bán. Sau khi bán hết, tôi về nhà nghỉ ngơi đến 1 giờ chiều là bắt đầu chuẩn bị nguyên vật liệu để làm bánh cho hôm sau. Ngồi riết bị khom lưng, còng lưng nên mấy đứa trẻ không chịu theo nghề. Giờ gia đình tôi còn 4 chị em theo nghề, còn mấy cháu nhỏ không chịu làm bánh".

Tuy nghề bánh cực nhọc nhưng với bà Tuyết, bà Quyên hay chị Thảo, đây là nghề truyền thống ông bà để lại, nên luôn dành tình yêu đặc biệt với nghề. Những ngày trái gió trở trời hay gia đình có việc, đám tiệc, không được làm bánh rồi mang bánh ra chợ bán, lại thấy buồn buồn. Những chiếc bánh làm ra được khách khen ngon hay mỗi khi sáng tạo loại bánh mới, được khách hàng chấp nhận, thì không niềm vui nào bằng. Có lẽ vì vậy, bánh tuy cùng một xóm làm ra nhưng hương vị mỗi nhà mỗi khác. Bà Quyên khoe, loại bánh khoai mì nhân chuối bà tự làm theo cách riêng được nhiều khách khen ngon. Nhiều khách hàng mua mỗi lần vài chục bánh đem về đông lạnh, rồi gởi sang nước ngoài cho người thân.

Những chiếc bánh truyền thống thơm ngọt, dân dã, giờ không chỉ là quà vặt của những đứa trẻ quê mà trở thành món ngon của nhiều người dân đô thị. Hy vọng rằng, với sự quan tâm hỗ trợ của các ngành, đoàn thể chức năng, nghề bánh truyền thống ở Thốt Nốt có thêm cơ hội phát triển, giúp người dân cải thiện thu nhập, thu hút nhân lực trẻ, giúp nghề làm bánh mãi được duy trì, không bị mai một.

Bài, ảnh: Mỹ Tú

(Báo Cần Thơ)