Chiều 15/5/2025, Đoàn ĐBQH các tỉnh, thành phố: Cần Thơ, Điện Biên, Trà Vinh, Cao Bằng (Tổ 8) thảo luận ở tổ về dự án Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp quốc; Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển kinh tế tư nhân; và Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt, tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật

Liên quan đến dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) về hoạt động thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp, ĐBQH Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) cho rằng, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội đã có bước tiến khi quy định các hoạt động thanh tra, kiểm tra, cấp phép, chứng nhận đối với doanh nghiệp phải theo hướng không chồng chéo, đúng pháp luật, tạo thuận lợi cho sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, để bảo đảm tính khả thi và minh bạch, cần nghiên cứu, bổ sung một số nội dung cụ thể

ĐBQH Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) phát biểu

Theo đại biểu, trước hết cần làm rõ khái niệm "không chồng chéo" gắn với nguyên tắc "đúng thẩm quyền", nhằm tránh tình trạng lạm quyền hoặc kiểm tra trùng lặp, gây phiền hà cho doanh nghiệp. Đồng thời, cần bổ sung nguyên tắc công khai, minh bạch để nâng cao trách nhiệm giải trình trong hoạt động thanh tra, kiểm tra.

Một điểm quan trọng khác được đại biểu nhấn mạnh là việc cập nhật các xu hướng công nghệ hiện đại như dữ liệu lớn (big data), trí tuệ nhân tạo (AI) trong công tác quản lý rủi ro. Việc ứng dụng công nghệ sẽ giúp cơ quan chức năng giảm thiểu tiếp xúc trực tiếp, phát hiện vi phạm hiệu quả hơn và tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp

Từ đó, ĐBQH Đào Chí Nghĩa đề xuất bổ sung quy định cụ thể vào Điều 4 của dự thảo Nghị quyết, theo hướng: “Hoạt động thanh tra, kiểm tra, cấp phép, chứng nhận đối với doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh phải bảo đảm không chồng chéo, đúng thẩm quyền, tuân thủ pháp luật, công khai, minh bạch, ứng dụng công nghệ thông tin, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo để phục vụ quản lý rủi ro, giảm thiểu tiếp xúc trực tiếp, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh”.

Góp ý Điều 5 quy định về nguyên tắc xử lý các vi phạm và giải quyết các vụ việc, đại biểu Đào Chí Nghĩa đồng tình với tinh thần khuyến khích doanh nghiệp chủ động khắc phục vi phạm; đồng thời cho rằng một số quy định cần được điều chỉnh để đảm bảo sự nghiêm minh, nhất quán và minh bạch trong thực thi pháp luật.

Cụ thể, khoản 2 quy định: “Đối với vi phạm, vụ việc về dân sự, kinh tế, ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước; các doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được chủ động khắc phục vi phạm, thiệt hại. Trường hợp thực tiễn áp dụng pháp luật có thể dẫn đến xử lý hình sự hoặc không xử lý hình sự thì không áp dụng xử lý hình sự”.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa cho rằng, quy định này nếu không có giới hạn rõ ràng sẽ dẫn tới sự thiếu nhất quán trong áp dụng pháp luật, đặc biệt với những hành vi vi phạm có tính chất nghiêm trọng như gian lận tài chính, trốn thuế quy mô lớn

Lo ngại việc ưu tiên khắc phục hậu quả có thể làm giảm tính răn đe của pháp luật, đại biểu đề nghị quy định rõ thời hạn để doanh nghiệp chủ động khắc phục hậu quả, tránh tình trạng kéo dài quá trình xử lý hay né tránh trách nhiệm. Đồng thời, phải phân loại, đánh giá cụ thể từng trường hợp để bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật

Tại khoản 8 đề cập đến việc phân biệt rõ tài sản hình thành hợp pháp với tài sản, thu nhập có được từ hành vi vi phạm pháp luật, tài sản khác liên quan đến vụ án; giữa tài sản, quyền, nghĩa vụ của doanh nghiệp với tài sản, quyền, nghĩa vụ của cá nhân người quản lý doanh nghiệp trong xử lý các vi phạm và giải quyết các vụ việc

Theo đại biểu Đào Chí Nghĩa, việc phân biệt tài sản hợp pháp với tài sản có được từ hành vi vi phạm pháp luật là quá trình phức tạp, đặc biệt trong các vụ án kinh tế lớn. Do đó, cần ban hành hướng dẫn chi tiết về quy trình và tiêu chí phân biệt; đồng thời tăng cường năng lực cho cơ quan tố tụng trong việc xác minh tài sản.

Bên cạnh đó, đại biểu đề xuất bổ sung cơ chế giám sát tạm thời đối với tài sản trong quá trình điều tra để ngăn chặn nguy cơ tẩu tán, chuyển nhượng tài sản có nguồn gốc bất hợp pháp, nhưng vẫn bảo đảm quyền lợi hợp pháp của các bên không liên quan,

Hà Lan - Lâm Tân